Scientific and research works

27/Feb/2023
03/Nov/2025

Prace Naukowo-Badawcze

W Zakładzie Chemii Ogólnej i Nieorganicznej realizowane są trzy wiodące kierunki badań:

  • analiza interakcji leków i środowiska oraz ich potencjalny wpływ na zdrowie ludzi,
  • badania toksykologiczne nowych i tradycyjnych wyrobów tytoniowych i tytonio-zastępczych oraz poszukiwanie efektywnej terapii zastępczej wspomagającej proces rzucania palenia,
  • badania nowych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Pierwszy z projektów jest powiązany z problemem postępującego zanieczyszczenie środowiska antropogenicznymi substancjami aktywnymi biologicznie, w tym pozostałościami leków wykorzystywanych w medycynie i weterynarii. Leki te powodują istotne zmiany w biocenozach. W konsekwencji drastycznie zwiększają ryzyko generowania w środowisku oraz przeniesienia na ludzkie patogeny oporności na antybiotyki.

Jeden z programów badawczych realizowanych przez nasz zespół obejmuje poszukiwanie biotycznych i abiotycznych metod ograniczania negatywnych skutków opisanego wyżej zjawiska, badania dróg przemian jakim ulegają leki oraz ocenę wpływu leków wprowadzanych do wybranych ekosystemów. Nasze badania obejmuję m.in. ocenę mechanizmu i skuteczności procesów wykorzystywanych do usuwania leków ze środowiska np.: fotokatalizy, reakcji Fentona, ozonowania czy elektrokoagulacji. Duże znaczenie naukowe i społeczne uzyskanych przez nas rezultatów potwierdził m.in. przygotowany na ich podstawie raport Komisji Europejskiej. Integralną częścią opisanych wyżej badań jest także analiza związku pomiędzy generowanymi przez leki zagrożeniami a faktyczną ich obecności w środowisku. Dlatego jednym z celów naszych działań badawczych jest opracowanie unikalnej, taniej i prostej do wykonania procedury oceny zagrożenia opartej o test toksyczności chronicznej.

Drugi z realizowanych projektów obejmuje wyznaczanie zawartości toksycznych składników dymu tytoniowego oraz aerozoli wdychanych przez palaczy i użytkowników waporyzerów. Projekt ten obejmuje również badania nad możliwym zastosowaniem procesu waporyzacji do podawania palaczom agonisty acetylocholinergicznych receptorów nikotynowych. Towarzyszące tej metodzie zachowanie nawyków behawioralnych w założeniu powinno znacznie zwiększyć efektywność terapii antynikotynowych. Z uwagi na znaczenie podejmowanego problemu, badania te mają bardzo wysoki status wpływu na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki.

Kolejny projekt dotyczy poszukiwania odpowiedzi na pytanie, czy u osób, które przechorowały zakażenie wirusem SARS-CoV-2 zachodzi zwiększenie częstości wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych poprzez nasilenie klasycznych i nieklasycznych czynników ryzyka tych chorób. W kontekście zachorowalności na COVID oceniane będą czynniki ryzyka chorób serca, takie jak: ADMA, homoarginina, homocysteina i antyoksydanty (tokoferole i retinol).

 

Działalność naukowa ZChOiN jest prowadzona we współpracy z:

  • Department of Health Behavior, Division of Cancer Prevention and Population Sciences Roswell Park Comprehensive, Roswell Park, USA.
  • Katedrą Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
  • Katedrą Nauk Fizjologiczno-Medycznych, Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach.

 

 

Najważniejsze publikacje z afiliacją ZChOiN z lat 2020-2025

2020

Baran Wojciech, Madej-Knysak Daria, Sobczak Andrzej, Adamek Ewa, The influence of waste from electronic cigarettes, conventional cigarettes and heat-not-burn tobacco products on microorganisms. J.Hazard.Mater. 2020 : Vol.385, p.1-7, 121591.

Sadowska-Krępa Ewa, Kłapcińska Barbara, Nowara Anna, Jagsz Sławomir, Szołtysek-Bołdys Izabela, Chalimoniuk Małgorzata, Langfort Józef, Chrapusta Stanisław J., High-dose testosterone supplementation disturbs liver pro-oxidant/antioxidant balance and function in adolescent male Wistar rats undergoing moderate-intensity endurance training. PeerJ 2020 : Vol.8, p.1-20, id. art. e10228

Prokopowicz Adam, Sobczak Andrzej, Szdzuj Jerzy, Grygoyć Katarzyna, Kośmider Leon, Metal concentration assessment in the urine of cigarette smokers who switched to electronic cigarettes: a pilot study. Int.J.Environ.Res.Publ.Health 2020 : Vol.17, No.6, p.1-11, 1877  

Sobczak Andrzej, Kośmider Leon, Koszowski Bartosz, Goniewicz Maciej Ł., E-cigarettes and their impact on health: from pharmacology to clinical implications. Pol.Arch.Med.Wewn. 2020 : Vol.130, No.7-8, p.668-675

Smith Danielle M., Shahab Lion, Blount Benjamin C., Gawron Michał, Kośmider Leon, Sobczak Andrzej, Xia Baoyun, Sosnoff Connie S., Goniewicz Maciej L., Differences in exposure to nicotine, tobacco-specific nitrosamines, and volatile organic compounds among electronic cigarette users, tobacco smokers, and dual users from three countries. Toxics 2020 : Vol.8, No.4, p.1-18, 88

2021

Baran Wojciech, Sapińska Dominika, Sobczak Andrzej, Adamek Ewa, Synthesis of new antibiotics derivatives by the photocatalytic method: a screening research. Catalysts 2021 : Vol.11, No.9, p.1-19, id. art. 1102.

Baran Wojciech, Adamek Ewa, Włodarczyk Anna, Lazur Jan, Opoka Włodzimierz, Muszyńska Bożena, The remediation of sulfonamides from the environment by Pleurotus eryngii mycelium. Efficiency, products and mechanism of mycodegradation. Chemosphere 2021: Vol.262, p.1-12, id. art. 128026.

Baran Wojciech, Cholewiński Mateusz, Sobczak Andrzej, Adamek Ewa, A new mechanism of the selective photodegradation of antibiotics in the catalytic system containing TiO2 and the inorganic cations. Int.J.Mol.Sci. 2021 : Vol.22, No.16, p.1-28, id. art. 8696.

Zielińska-Danch Wioleta, The prevalence of waterpipe tobacco smoking among Polish youths. Arch.Med.Sci. 2021 : Vol.17, No.3, p.731-738

2022

Adamek Ewa, Masternak Ewa, Sapińska Dominika, Baran Wojciech, Degradation of the selected antibiotic in an aqueous solution by the fenton process: Kinetics, products and ecotoxicity. Int.J.Mol.Sci. 2022 : Vol.23, No.24, p.1-17, id. art. 15676.

Sapińska Dominika, Adamek Ewa, Masternak Ewa, Zielińska-Danch Wioleta, Baran Wojciech, Influence of pH on the kinetics and products of photocatalytic degradation of sulfonamides in aqueous solutions. Toxics 2022 : Vol.10, No.11, p.1-16, id. art. 655.

Sarecka-Hujar Beata, Szołtysek-Bołdys Izabela, Kopyta Ilona, Do antiepileptic drugs change the levels of arginine derivatives in epileptic children treated with polytherapy? The results of a case-control study. Children-Basel 2022 : Vol.9, No.11, p.1-9, id. art. 1709.       

Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Łoboda Danuta, Wilczek Jacek, Gibiński Michał, Paradowska-Nowakowska Elżbieta, Gołba Krzysztof S., Sarecka-Hujar Beata, Photoplethysmographic measurement of arterial stiffness in Polish patients with long-COVID-19 syndrome - the results of a cross-sectional study. Diagnostics 2022 : Vol.12, No.12, p.1-11, id. art. 3189

Bębenek Patryk Krystian, Gholap Vinit, Halquist Matthew, Sobczak Andrzej, Kośmider Leon, E-liquids from seven European countries - warnings analysis and freebase nicotine content. Toxics 2022 : Vol.10, No.2, p.1-15, id. art. 51 

2023

Baran Wojciech, Adamek Ewa, Degradation of veterinary antibiotics by Fenton process: Products identification and toxicity assessment. Chemosphere 2023 : Vol.341, p.1-10, id. art. 139854.

Bąk Andrzej, Kozik Violetta, Świetlicka Aleksandra, Baran Wojciech, Smoliński Adam, Zięba Andrzej, Towards symmetric thioamides: microwave-aided synthesis of terephthalic acid derivatives. Pharmaceuticals 2023 : Vol.16, No.7, p.1-18, id. art. 984.

Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Sarecka-Hujar Beata, Słodczyk-Mańkowska Ewa, Kozar-Konieczna Aleksandra, Sobczak Andrzej, Does alcohol withdrawal influence arterial stiffness and classical risk factors for cardiovascular disease for persons with alcohol use disorder? Alcohol Alcohol. 2023 : Vol.58, No.2, p.175-181      

Łoboda Danuta, Sarecka-Hujar Beata, Wilczek Jacek, Gibiński Michał, Zielińska-Danch Wioleta, Szołtysek-Bołdys Izabela, Paradowska-Nowakowska Elżbieta, Nowacka-Chmielewska Marta, Grabowski Mateusz, Lejawa Mateusz, Małecki Andrzej, Gołba Krzysztof S., Cardiac status and atherosclerotic cardiovascular risk of convalescents after COVID-19 in Poland. Pol.Arch.Med.Wewn. 2023 : Vol.133, No.7-8, p.1-12, id. art. 16449 

Łoboda Danuta, Gibiński Michał, Wilczek Jacek, Paradowska-Nowakowska Elżbieta, Ekiert Kinga, Rybicka Ewa, Sarecka-Hujar Beata, Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Gołba Krzysztof S., Effectiveness of cardiopulmonary rehabilitation after COVID-19 in Poland. Pol.Arch.Med.Wewn. 2023 : Vol.133, No.1, p.1-8, id. art. 16341  

Bębenek Patryk Krystian, Gholap Vinit, Halquist Matthew, Sobczak Andrzej, Kośmider Leon, E-liquids from seven European countries - warnings analysis and freebase nicotine content. W: Advantages and disadvantages of electronic cigarettes. Editors: Andrzej Sobczak, Leon Kośmider Basel : MDPI, 2023 p.89-103         

Human Delon, Milton Anders, Fagerstrom Karl, le Houezec Jacques, Raescu Mihaela, Crawley Francis P., Car Halina, Sobczak Andrzej, Letlape Kgosi, Perkins Jessica, Verrastro Diego, Ballin Scott D., Fernandez Federico N., Glover Marewa, Fowle III John R. Jack, Saving lives like Sweden. Sweden : [Smoke Free Sweden], 2023 s.62    

Sobczak Andrzej, Kośmider Leon, Advantages and disadvantages of electronic cigarettes. Toxics 2023 : Vol.11, No.1, p.1-3, id. art. 66           

2024

Madej-Knysak Daria, Baran Wojciech, Assessment of the applicability of commercial pigments for photocatalytic degradation of pharmaceuticals: comparison of kinetics and products of the processes. Catalysts, 2024 : Vol.15, No.1, p.1-16, id. art. 20.

Madej-Knysak Daria, Adamek Ewa, Baran Wojciech, Biodegradation of photocatalytic degradation products of sulfonamides: kinetics and identification of intermediates. Int.J.Mol.Sci. 2024 : Vol.25, No.12, p.1-16, id. art. 6688.

Masternak Ewa, Baran Wojciech, Adamek Ewa, Photocatalytic degradation of lincosamides in the presence of commercial pigments: kinetics, intermediates, and predicted ecotoxicity. Int.J.Mol.Sci. 2024 : Vol.25, No.24, p.1-14, id. art. 13370.

Adamek Ewa, Baran Wojciech, Degradation of veterinary antibiotics by the ozonation process: Product identification and ecotoxicity assessment. J.Hazard.Mater. 2024 : Vol.469, p.1-16, id. art. 134026.

Madej-Knysak Daria, Adamek Ewa, Kośmider Leon, Baran Wojciech, Application of microbiological screening tests in assessment of environmental exposure to antibiotics: preliminary studies. J.Xenobiot. 2024 : Vol.14, No.3, p.1187-1200.

Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Łoboda Danuta, Gołba Krzysztof S., Sarecka-Hujar Beata, Assessment of the concentrations of selected aminothiols in patients after COVID-19. J.Clin.Med. 2024 : Vol.13, No.14, p.1-13, id. art. 4108  

Łoboda Danuta, Sarecka-Hujar Beata, Nowacka-Chmielewska Marta, Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Gibiński Michał, Wilczek Jacek, Gardas Rafał, Grabowski Mateusz, Lejawa Mateusz, Malecki Andrzej, Gołba Krzysztof S., Relationship of non-invasive arterial stiffness parameters with 10-year atherosclerotic cardiovascular disease risk score in post-COVID-19 patients - the results of a cross-sectional study. Life-Basel 2024 : Vol.14, No.9, p.1-15, id. art. 1105

Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Łoboda Danuta, Gołba Krzysztof S., Sarecka-Hujar Beata, Do photopletysmographic parameters of arterial stiffness differ depending on the presence of arterial hypertension and/or atherosclerosis? Sensors 2024 : Vol.24, No.14, p.1-14, id. art. 4572

2025

Kryczyk-Poprawa Agata, Baran Wojciech, Sułkowska-Ziaja Katarzyna, Kała Katarzyna, Adamek Ewa, Król Małgorzata, Sanchez-Hidalgo Adrian, Muszyńska Bożena Bioremediation of persistent organic pollutant - oxybenzone with Pleurotus djamor. Appl.Sci. 2025 : Vol.15, No.9, p.1-14, id. art. 4707.

Kryczyk-Poprawa Agata, Sanchez-Hidalgo Adrian, Baran Wojciech, Adamek Ewa, Sułkowska-Ziaja Katarzyna, Kała Katarzyna, Muszyńska Bożena, Opoka Włodzimierz, The toxicological impact of the ultraviolet filter oxybenzone on antioxidant profiles in in vitro cultures of Lentinula edodes. Toxics 2025 : Vol.13, No.3, p.1-14, id. art. 145.

Szołtysek-Bołdys Izabela, Zielińska-Danch Wioleta, Gajowska Łucja, Kopyta Ilona, Sarecka-Hujar Beata, Comparison of glutathione, retinol and ɑ - and γ-tocopherols concentrations between children with and without epilepsy: a single-center case - control study. Brain Sci. 2025 : Vol.15, No.6, p.1-11, id. art. 655

Sobczak Andrzej, Palenie fajki wodnej - istotne zagrożenie dla zdrowia użytkownika. Med.Praktyczna – Pediatria 2025, nr 2 (158), s.15-19   

Sobczak Andrzej, Beztytoniowe saszetki nikotynowe - implikacje dla zdrowia publicznego. Med.Praktyczna – Pediatria 2025, nr 1 (157), s.17-25

 

 

 

In category: